Томас Эдисон урлаган бөек уйлап табулар

Мәсәлән  флюроскопны  шул  кеше  уйлап  тапкан  дип  санала,  без  барыбыз  да  поликлиникаларда  үпкәләребезне, сөякләребезне,  башка  җирләребезне  рентген  аппаратында  тикшертәбез. Чынлыкта  беренче  рентген  сурәтен  немец  галиме  Вильгельм  Конрад  Рентген  берничә  ел  элек  ясый. Эдисон  моны  танырга  теләми  һәм  бу  “ачыш”  аңа  шактый  күп  акча  эшләргә  мөмкинлек  бирә.   
Фонографны – кеше  сөйләмен  һәм  башка  тавышларны  яздыра  торган  җайланманы  француз  типографы  һәм  сатучысы  Эдуард – Леон  Скотт  де  Мартинвиль   Эдисоннан  15  елдан  артыграк  вакыт  алдан  ясый, һәм  соңгысы  1877 елда  үзе  “уйлап  тапкан”  фонографларны  сатканда  беркайчан  да  Мартинвильне  искә  алмый.
Томас  Эдисон  уйлап  тапкан  дип  саналган  кинетографны  аңа  кадәр  ике  ел  элек  француз  уйлап  табучысы  Луи   Лепренс  ясый. 1890 елда  Англиядә  патент  алып  үз  ачышын – хронофотографик  аппаратны  Америкада  игълан  итү  өчен  Лепренс  шул  елның  13 сентябрендә  поездга  утыра  һәм  шуннан  соң  багажы  белән  бергә  юкка  чыга, ул  ачышка  патентны  Эдисон  ала. Лепренсның  улы  ул  аппаратка  патент  алырга  теләп  1902 елда  Эдисонны  судка  биреп  аңа  каршы  күрсәтмәләр  бирә  башлагач  билгесез  җинаятьче  ул  егетне  атып  үтерә. Лепренсның  юкка  чыгуына,  аның  улының  үлеменә  бәлкем  Эдисонның  катнашы  юктыр  да, ләкин  аларның  кемгә  файдалы  булуын  да  онытмаска  кирәк.   
Радионы  уйлап  тапкан  дип  саналган  Италия студенты  Марконидан  алты ел  алдан  беренче  андый  җайланманы  рус  уйлап  табучысы  Попов  ясап  сыный,  тик   Россия  бюрократлары  ярдәм  итмәү  сәбәпле  ачышына  патент  ала  алмый. Патент  алган  Маркониның  радиоалгычы  Поповныкына  бик  нык  охшаган  була.Күп  кенә  уйлап  табуларына  кешеләр,  башлыча  акча  булмау  сәбәпле,  патент  ала  алмаганнар, калын  кесәле  бәндәләр  ул  ачышларны  сатып  алып,  патент  алып  тарихка  кергәннәр. Томас  Эдисон  да  башка  кайбер  “ачышларын”  шулай  ясаган  булырга  мөмкин.
Совет  заманнарыннан  мин “Наука  и  жизнь”  журналын  кызыксынып  укый  идем. Журналның  соңгы  битләрендә  илебез  кешеләренең  төрле  уйлап  табулары  турында  языла  иде. Соңыннан  чит  илләрдә,  башлыча  Япониядә  шул  ачышларга  патент  алып  яхшы  гына  акча  эшләгән  бәндәләр  турында  язып  чыктылар...