Әтнә районына олы бәя

Сөтнең бәясе төшү кемне генә борчымый икән хәзер. Бу хакта матбугатта күп языла. Язылган берсендә безнең Әтнә районы искә алына. Бу язмада да бар бу бәя һәм бик мәртәбәле. Укыгыз.

...Гаҗәп, әмма факт: чагыштырмача кечкенә генә ил безгә шулкадәрле "зур ярдәм" күрсәтә алганда, Россия Авыл хуҗалыгы министрлыгы рәсми сайтыннан алынган мәгълүматлар буенча үзебезнең хуҗалык­лар ел саен 8 миллион тонна сөт җитештереп, җитке­рә алмый. Өстәвенә авыл ху­җа­лыгы өлкәсендәге экспертлар Россиядә инде бер­ничә ел дәвамында сөт җитештерү күләме кими баруын искәртә. Мондый хәл­нең сәбәпләре нәрсәдә?

Авыл җирлегендә сыер асраучылардан 13-14 сумнан җыелган сөтнең бәясе кибет киштәсенә менеп кунаклаганнан соң берничә тапкыр арта. Үзем йөри торган кибеттә 900 граммлы пакеттагысының бәясе 74 сумга җитте. Өстәвенә майлылыгы да авыл сөтене­кен­­нән шактый түбән.

14 белән 74 сум арасындагы 60 сум кая китә? Хик­мәт­ тә шунда шул: ул аер­маның кая китүен һәркем белә. Тик гаделлек кенә урнаштыра алмыйбыз. Нәти­җәдә, авыл җирлегендә сыер асраучылар гына түгел, хәтта кайбер инвесторлар да матди югалту кичерә. Бигрәк тә ил буенча һәр нәрсәгә бәя туктаусыз үсә барган бер вакытта.

Сөт җитештерүче, эш­кәр­түче һәм сату өлкәсендә гадел мөнәсәбәтләр урнаштырмасак, хәл киләчәктә дә катлаулана гына барачак. Югыйсә, проблеманы чишү өчен гап-гади ка­гый­дәләр, ә иң кулае - өч якның да мәнфәгатьләрен искә алучы махсус закон кабул итү дә җитә. Авыл ху­җалыгы алга киткән илләр тәҗрибәсе дә җитәрлек.

Аннан килеп, бездә бар да ал да гөл дип, күпме генә күкрәк суксак та, арабызда көч-хәл белән очын-очка ялгап яшәүчеләр дә байтак. Игътибар иткәнегез бардыр: кибет киштәсендәге сөтнең пакеты 74 сумлыгын гына түгел, арзанрак бәяле­сен дә алучы аз.

РФ авыл хуҗалыгы министры Александр Ткачев үзенең бер чыгышында авыл хуҗалыгындагы уңай үзгәрешләрне барлап, әй­тик, сыр җитештерү күләме 50 процентка арту турында сөенечле хәбәр җиткер­де. Шунда ук күңелдә сорау туган иде. Россиядә сөт җитештерү кимегәндә, шул­кадәрле үсеш каян килә? Соңыннан ачыкланды: үсеш башлыча пальма мае һәм башка төрле өстәмәләр кушып җитештерелгән сыр исәбенә икән.

Дөрес, авыл хуҗалыгы­ның һәр тармагында, шул исәптән терлекчелектә дә үсеш бөтенләй юк дию дө­реслеккә туры килмәс иде. Илнең төрле төбәклә­рендә бернинди кыенлыкларга ка­рамый, яңадан-яңа терлекчелек комплекслары тө­зе­лә. Нәселле терлек, заманча техника һәм техно­логияләр булдырыла. Эре инвесторлар гына түгел, фермер һәм шәхси хуҗа­лык­лар да аз чыгымнар бе­лән күбрәк продукция җи­тештерүне максат итеп куя.

Татарстан Республика­сы­ның бу юнәлештә күпләр­гә үрнәк булырлыгы бар. Без­нең бер Әтнә районы хуҗа­лыклары гына да кайбер күрше төбәкләр кадәр сөт җитештерә.

Кибет киштәсендәге сөт­н­ең килограммы 70-80 сумга җиткәндә, ни өчен җитеште­рүчегә аның өчтән бере генә түләнә? Сөткә гадел бәя булса, нәтиҗәләр бермә-бер артыграк булыр иде бит.

Белгечләр дә майлылыгы һәм аксым күләме тиешле югарылыкта булганда, сыер асраучылардан кабул ителгән сөтнең 1 килограммы 30 сумнан ким булырга тиеш түгел, дип саный.

Камил Сәгъдәтшин

("Ватаным Татарстан", /№ 17, 06.02.2018/)

Язманы тулысы белән укыгыз: http://www.vatantat.ru/index.php?pg=250