Тукай юлы турында

Укучыга бер ачышымны бәян итәргә булдым.
Садри ага кечкенә Ту­кай­ны Кушлавыч авылыннан Кырлайга кайдан, кайсы авыллар аша һәм нинди юлдан алып барган дип уйлыйсыз? Минемчә, Бәхтияр аша. Мин моны болай күз­ал­лыйм.
Кушлавычтан Орнашбашка кадәр кыр юлыннан менгәннәрдер. Анна­ры Утар Аты авылына та­ба түгел, Бәхтияр авылына юл тотканнар булса ки­рәк. Чөнки Бәхтиярдан тип-тигез кыр юлы аша Кырлай урманына һәм урманны чыгып, Кырлайга кайтканнар, мөгаен.
Әле моннан 65-70 еллар элгәре – узган гасырның 50нче елларында Олы Әтнә-Арча дамбасыннан Орнашбаш, Утар Аты, Наласа, Арча асты Бирәзә авыллары аша узып, бормалы Арча тавын менгән һәр юлаучы, һәрбер йөк ташучы иң кыска, иң кулай юлның Кушлавыч-Орнашбаш-Бәхтияр-Кыр­лай аша икәнен белә. Һәм Олы Әтнә-Арча юлы бәләкәй Апушның хә­те­рен­дә искиткеч газаплы буларак кала.
Алда санап узган һәр­бер авыл аша аз сулы елга­лар булып, аларның көч­ле яңгыр вакытында, язларын кар эрегәндә коточкыч ташкынга әй­лә­нүен шул-тирә авыл ке­шеләре яхшы белә. Шул елгалар аша салынган күперләр тирәсендә бер­кайчан да бетми-кип­ми торган сазлык урыннар булу, алар аша узуны бик кыен итә иде. Ә Бәхтиярдан Кырлай ур­манына кадәрге юл – тап-такыр, елга-ерынты юк диярлек. Шуңа күрә По­шалым, Ия башы, Кырлай авылы халкы Әтнә базарына Бәхтияр-Олы Мәң­гәр-Иске Мәңгәр авыл­ла­ры аша йөриләр. Йөк­лә­ре авыр булып артык ары­салар, шушы авыл ке­шеләрнеә кереп, төн кунып та чыгалар иде.
Алдагы юллар сөекле Ту­каебызның Кушла­вычтан Кырлайга Бәх­тияр­ның басу-кырлары аша салынган такыр юлын­нан барганлыкка бә­хәссез дәлил дип саныйм.
Хәрби хезмәткә ча­кыры­лыр вакыты җиткән ша­гыйрь Габдулла Тукай Кырлайдан Олы Мәңгәргә кайсы юлдан барган?
Һичшиксез, Кырлай ур­маны аша Бәхтиярга чыккан. Чөнки бу юлдан да кулайрак, бу юл кебек ти­гез, такыр юл юк.
Ни өчен авторны бу тема шулай нык кызыксын­дыра икән дип уйлыйсыздыр. Эш шунда. Мин Тукайдан нәкъ 50 ел соңрак, шулай ук 26 апрель көнне туганмын. Өстәвенә, без – якташлар. Кушлавыч минем туган авылым Бәхтиярдан – 7 һәм Кырлай 12 чакырым гына ерак­лыкта.