УКУЧЫЛАР ГЫНА ДИМӘССЕҢ...

Алтынчы ел рәттән уздырылып килгән әлеге конференция эшендә районыбызның Иске Өҗем мәктәбеннән тыш, калган 12 мәктәпнең экология белән кызыксынган, табигатькә гашыйк һәм аңа ярдәм кулы сузарга теләгән укучы һәм укытучы катнашты. Катнашырга була, әлбәттә, тик болар һәркайсы нинди дә булса бер өлкәне, үзләрен борчыган бер теманы алып, аның өстендә эшләп, экспериментлар үткәреп, һәрбер кара нәрсәнең шакшы, һәм киресенчә, һәрбер ялтыраганның яхшы түгеллеген раслаучылар. Һәм елдан-ел остаралар. 2007 елда узганын да хәтерлим әле, тәүгесе булса да, укучылар чыгышына сокланган идем, ә алар аерым тема буенча чыгыш әзерләгәннәр, карап укыйлар; ә бүгенгеләрнең теле-телгә йокмый, кулда күрсәткеч таяк, рәсемнәргә күрсәтә-күрсәтә нинди экспериментлар үткәргәнлекләрен сөйлиләр, кайсы зыянлы һәм аны ничек яхшыртып була, тәкъдимнәрен саныйлар, күз алдында экспериментын да ясап күрсәтәләр, исең китәрлек, укучылар гына димәссең. Бу һич арттырусыз. Әнә Олы Әтнә мәктәбенең IX "А" сыйныфы укучысы Алинә Апайчева сөйли, темасы - "Сөтнең сыйфатларын билгеләү" (укытучысы Әлфия Закирова). Тикшерергә 4 төрле сөт алынган: "Мой милок" (ВАМИН), шәхси хуҗалыктагы кәҗә сөте, "Тукай" хуҗалыгы сөте һәм шәхси хуҗалыктагы сыер сөте. 6 төрле эксперимент үткәргәннән соң­гы нәтиҗә: "Әтнә районын­да экологик яктан чиста сөт кенә кулланалар, май­лылык дәрәҗәсе генә төрле - "Мой милок" - 3,2%, кәҗә сөте - 5,5%, сыер сөте - 4,6%, "Тукай"ныкы - 4%". Шул рәвешле 12 мәктәптән килгән укучы да үз эше белән та­ныштырды. Нинди генә темалар сайламаган­нар балалар: "Олы Мәңгәр авылы җир асты суларына экологик мониторинг" (М.Мусина), "Изучение влияния населенных пунк­тов на экологичес­кое состояние ГПКЗ "Ашыт" (Р.Сабиров, И.Шагали­ев), "Чипсы - вред или польза?" (А.Латыйпо­ва), "Ке­сә телефоны­ның сә­­ла­мәтлеккә зара­ры" (А.Иб­­раһимова), "Эко­ло­ги­ческое состояние ре­­ки Семит" (З.Якупова), "Өй шартларында балның сыйфатын ачыклау" (Р.Миннебаев) - ...

...нәкъ менә Комыргуҗа мәктәбе укучысы Ранил күз алдыбызда балның сыйфатын ничек тикшереп карап буласын күрсәтте дә, үзе ясый, үзе сөйли: "Тәнгә сөртеп карап та була, чын бал тәнгә сеңеп бетә, ә кушыл­ганының кисәкчекләре кала, чынын тәлинкәгә агызсаң, тау булып өелеп менә, ә кушылганы таралып китә", тәҗрибә ясаганда "Уксусны күп итеп салабыз, уксус күп", дип көлдереп тә ала. Инспекторлар да авыз ачып тыңладылар, сораулар җитәрлек бул­ды.

Үз эшен яхшы белгән каушыймыни, укучыларыбыз да каушамыйлар, гаҗәпләндерәләр, сокландыралар. Рәшит Зиннур улы да килешә: "Елдан-ел остаралар, эзләнәләр, фәнгә нигезләнеп нәтиҗә чыгаралар, молодцы!" - ди. Җиңүчеләр дә билгеләнде. I урында - Комыргуҗа мәктәбе укучысы Р.Миннебаев, II урында - Күңгәр мәктәбе укучылары Р.Сабиров белән И. Шагалиев, III урында - Күәмнән А.Ибраһимова, Олы Мәңгәрдән З.Якупова, Бәрәзәдән К.Гыйлаҗева; катнашучы дипломына Олы Әтнәдән А.Апайчева лаек булды. Инспекторлар җиңүчеләргә мактый-мактый истәлек бүләкләре тапшырдылар, ә без горурланып карап тордык.