Кулланучы әлифбасы: җиһаз сатып алганда кулланучыга нәрсәләрне белергә кирәк?

Шул уңайдан, Татарстан Республикасы Дәүләт алкоголь инспекциясенең Арча территориаль бүлеге хезмәткәрләренә әлеге сорауга ачыклык кертүләрен сорадык.

Мебельгә заказлар рәсмиләштергәндә килешүләрнең ике төре бар. Алар арасындагы аерма - кулланучының кем белән килешү төзүе. Подряд килешүе башкаручы белән төзелә. Әгәр фирма (кибет) җиһазларны җитештерүчеләрдән яки өченче затлардан сатып алса, аның белән сатып алу-сату килешүе төзелә. Кулланучының нинди килешүгә кул куюы аның нинди хокуклардан файдалана алуына бәйле.

Килешүдә, бигрәк тә каталоглар буенча җиһазлар сатып алганда, адрес (сатучының кайда урнашуы), мебельнең кайда ясалуы, аны сатып алу бәясе һәм шартлары, китерү һәм хезмәт итү вакыты, яраклылык вакыты һәм гарантия срогы, түләү тәртибе, шулай ук килешү төзү турында тәкъдим гамәлдә булган вакыт, функциональ билгеләнеше, мебель ясалган һәм аны бизәүдә кулланылган материаллар, товарны сатып алучыга җиткерү ысуллары, вакыты, шартлары турында мәгълүмат булырга тиеш. Әгәр сатып алучы сатып алган товар кулланылышта булса яки анда җитешсезлек (кимчелекләр) бетерелсә, сатып алучыга бу хакта мәгълүмат бирелергә тиеш.

Килешүдән тыш, җитештерүче (башкаручы) түбәндәге документларны бирергә тиеш:

- җиһазның үлчәүләр исемлеге. Әгәр дә Сез махсус җиһаз комплектына заказ бирәсез икән, кулланучының өенә үлчәүче килергә тиеш. Барлык үлчәүләрне ул заказчы янында үткәрергә тиеш. Үлчәүләр бите ике як тарафыннан да имзалана.

- Дизайн-проект үлчәүләр бите нигезендә төзелә һәм шулай ук ике як тарафыннан да имзалана.

- Элементларның тулы исемлеге, аларның бәясе һәм артикуллары белән спецификация.

- Товар өчен түләүне раслаучы касса (товар) чеклары.

- Мебель җыю һәм монтажлау турында килешү.

- Мебельне эксплуатацияләү һәм җыю буенча инструкция.

Мебельне сатып алганда, аны сатып алу ысулына карамастан, түбәндәге шартларны үз эченә алырга тиешле язма килешү төзелә: җитештерүченең (сатучының) фирма исеме, сатып алучылардан дәгъвалар кабул итүгә җитештерүче (сатучы) тарафыннан вәкаләтле оешманың урнашу урыны (адресы), мебельнең җентекле тасвирламасы (атамасы, артикулы, сатып алынган товар комплектына керүче әйберләр саны,), товар бәясе, әзерләү вакыты (җиткерү (тапшыру) вакыты), түләү тәртибе (100% алдан түләү яки өлешчә түләү), сатып алучы күрсәткән җиһазларны китерү урыны, шулай ук китерү бәясе, җыю һәм урнаштыру шартлары, аларның бәясе, килешү шартларын бозган өчен сатучының җаваплылыгы, гарантия йөкләмәләре (мебель ремонтлау).

«Кулланучылар хокукларын яклау турында» 1992 елның 7 февралендәге 2300-1 номерлы Россия Федерациясе Законының 12 статьясына (алга таба - Закон) ярашлы рәвештә, әгәр кулланучыга килешү төзегәндә товар турында мәгълүматны кичекмәстән алу мөмкинлеге бирелмәсә, ул сатучыдан килешү төзүдән нигезсез качу белән китерелгән зыянны түләүне таләп итәргә, ә килешү төзелгән булса, акыллы срокка аннан баш тартырга, түләнгән сумманы кире кайтаруны һәм башка зыянны түләүне таләп итәргә хокуклы.

Каталоглар буенча яки башка дистанцион ысул белән сатып алынган товардан теләсә кайсы вакытта, кабул ителгән җһаздан 7 көн дәвамында баш тартырга мөмкин. Әгәр сатучы тәкъдим иткән документларда кайтару тәртибе һәм вакыты турында берни дә әйтелмәсә, бу очракта бу срок товар тапшырылганнан соң 3 айга кадәр озайтыла.

Сатучы җиһазны сату алдыннан әзерләүне башкарырга тиеш, ул комплектлылыкны, детальләрне җыю өчен кирәкле коралларның булуын, җиһазны җыю схемаларын (әгәр мебель җыелма булса) тикшерүне, шулай ук җиһазлар җыелмасына (гарнитурларына) кергән барлык әйберләрнең булуын тикшерүне үз эченә ала.

Мебель сатканда сатып алучыга товар чегы тапшырыла, анда товар һәм сатучының исеме, артикул, мебель җыелмасына (гарнитурасына) кергән әйберләр саны, кирәкле фурнитура саны, һәр әйбернең бәясе, мебель җыелмасының гомуми бәясе, тышлык материалының төре күрсәтелә.

Мебельне җыю һәм китерү, әгәр килешү буенча башкасы билгеләнмәгән булса, аерым түләүгә башкарыла.

Алынган җиһазның сыйфаты һәм аның элементлары саны заказчы һәм сатучы (җитештерүче) вәкиле имзалаган кабул итү-тапшыру актында чагыла. Әгәр җиһазлар мөһерләнгән килеш китерелсә һәм герметик тартмаларга тутырылса, документта тартмаларның санын һәм аларның эчтәлеге каралмаганлыгын күрсәтергә кирәк. Мондый очракларда мебель пакетларын шаһитлар (яки фирма вәкилләре) алдында ачу яхшы. Җыю вакытына килгәндә, алар килешүдә билгеләнергә тиеш. Әгәр дә башкаручы үз йөкләмәләрен бозса, заказчы җыю срогын бозган өчен неустойка (пеня) түләүне таләп итәргә хокуклы. Әгәр дә җиһазны җыю аерым билгеләнсә, пеня бу җыю бәясенең 3% тәшкил итәчәк. Әгәр ул билгеләнмәгән булса, неустойка заказның гомуми бәясеннән чыгып исәпләнә (законның 28 статьясының 5 пункты).

Ашханә, кухня яки йокы гарнитураларын, ванна бүлмәсе өчен комплектларны, шкаф-купеларны, стенкаларны һәм башка комплектларны, кимчелекләр булмаса, шулай ук заказ буенча эшләнгән җиһазларны кире кайтарырга ярамый. Мебель башка зурлыктагы, формадагы, габаритлы, фасонлы, төсе яки комплектланган шундый ук товарга кире кайтарылырга яки алыштырылырга тиеш булмаган тиешле сыйфатлы азык-төлек булмаган товарлар исемлегенә керә. Ә менә аерым әйберләрне, мәсәлән, диван, өстәл, шкафны Законның 25 статьясы нигезендә кире кайтарырга мөмкин.

Әгәр башкаручы эшне башкару срокларын (хезмәт күрсәтүне) - эшне башкаруны (хезмәт күрсәтүне) башлау һәм (яки) тәмамлау срокларын һәм (яки) эшне башкаруның (хезмәт күрсәтүне) яки эшне башкару вакытында (хезмәт күрсәтүне) аралык срокларын бозса, ул вакытында үтәлмәячәге ачыкланганда, кулланучы үз сайлавы буенча түбәндәгеләрнең берсен таләп итәргә хокуклы:

- башкаручыга яңа срок билгеләргә;

- эшне башкаруны (хезмәт күрсәтүне) өченче затларга йөкләргә яки аны үз көчләре белән башкарырга һәм башкаручыдан тотылган чыгымнарны түләтүне таләп итәргә;

- эшне (хезмәт күрсәтү) башкарган өчен бәяне киметүне таләп итәргә;

- эшне башкару (хезмәт күрсәтү) турындагы килешүне үтәүдән баш тартырга.

Кулланучы шулай ук эшне башкару (хезмәт күрсәтү) срогы бозылу сәбәпле китерелгән зыянны тулысынча түләүне таләп итәргә хокуклы. Зыянны кулланучының тиешле таләпләрен канәгатьләндерү өчен билгеләнгән вакыт эчендә түлиләр.

Әгәр кулланучы җиһазларда сатучы һәм килешүдә әйтелмәгән кимчелекләр тапса, кулланучы үз сайлавы буенча түбәндәгеләрне таләп итәргә хокуклы:

- шул ук маркалы товарга (шушы ук модель һәм (яки) артикулга) алыштыруны таләп итәргә;

- сатып алу бәясен тиешле яңадан исәпләү белән башка маркалы (модель, артикул) шундый ук товарга алыштыруны таләп итәргә;

- сатып алу бәясен чагыштырмача киметүне таләп итәргә;

- товарның кимчелекләрен кичекмәстән түләүсез бетерүне яки кулланучы яки өченче зат тарафыннан аларны төзәтү чыгымнарын түләүне таләп итәргә;

- сатып алу-сату килешүен үтәүдән баш тартырга һәм товар өчен түләнгән сумманы кире кайтаруны таләп итәргә. Сатып алучының таләпләре буенча сатучы хисабына кулланучы кимчелекләре булган товарны кире кайтарырга тиеш.

Шул ук вакытта кулланучы тиешле сыйфатсыз товар сату нәтиҗәсендә китерелгән зыянны тулысынча түләүне таләп итәргә хокуклы. Зыянны кулланучының тиешле таләпләрен канәгатьләндерү өчен әлеге закон белән билгеләнгән вакыт эчендә түлиләр.

Югарыда күрсәтелгән таләпләрнең теләсә кайсысын күрсәтү өчен сатучыга ике экземплярда төзелгән, төгәл формалаштырылган таләпләрне күрсәтеп язма дәгъва белән мөрәҗәгать итәргә кирәк. Дәгъваны берничә ысул белән бирергә мөмкин: шәхсән тапшырырга, почта аша җибәрергә, шаһитлар алдында тапшырырга.

Әгәр бәхәсне судка кадәр җайга салу мөмкин булмаса, кулланучы үз хокукларын һәм законлы мәнфәгатьләрен яклау өчен судка дәгъва гаризасы белән мөрәҗәгать итәргә хокуклы.