Терлекчелектә парлап эшләү җайлырак

Данлыклы “Искра” ягы элек-электән хезмәт сөючән халкы, тырыш колхозчылары, эшчән хезмәткәрләре белән дан тотты.
 Мәкалә геройлары – шушы якта уртак гаилә корып, бер юнәлештә эшләгән, бүгенге көндә дә шул хезмәтләренә туг­ры калган Сәвия һәм Газиз Вәлиевләр.
Сәвия 1960 елны Кышлау авылында туып-үсә. Аның терлекчелек өлкәсенә  кереп китүе бер дә уйламаганда килеп чыга. Бу урында сүзне аның үзенә бирик.
– Туган апам Гөлсинә фермада савымчы иде. Мәктәптә укы­ганда, кайвакыт, мин дә аңа бу­лышып йөрдем. Ә инде 8 сыйныф­ны тәмамлагач, 1975 еллар дип хәтерлим, җәен эштән кит­кән бер савымчы урынына ча­кырдылар. Нәтиҗәдә июнь ае ур­таларыннан 26 августка кадәр – ике ай ярым шунда эшләдем, сыер саудым, – дип башлады ул сүзен.
Әйтергә кирәк, ниндидер эшкә, бигрәк тә шулай яшь чактан тотыну өчен, халык теле белән әйтсәк, “Ат йөрәкле” булу кирәк. Сәвиягә караганда, бу яктан аңа сокланырлык – авылдашлары әйтүенчә, нинди эшкә тотынса да, тиешенчә башкарып чыга ул. Афәрин, күз тимәсен!
Гадәттә, без, “Эшем авыр түгел”, диюгә күнеккән. Күп­челек шулай ди. Ә менә Сәвия:
– Бигрәк тә башлангыч чорда бик җиңел булмады. Иртән әни йокыдан уятып, авылдан җәйләүгә төшереп җибәрә иде. Көн саен иртәнге 4нче яртыда торырга кирәк... Көн дә ике тапкыр савасың... – ди.
Хәзерге 15 яшьлек яшүс­мер­нең көн саен иртәнге 4тән 8гә кадәр, аннан төштән соң 4тән 8гәчә 25 баш сыер савуын күз алдына китерүе дә авыр.
9 сыйныфны тәмамлап,  җәй­ге каникуллар башлануга, аны янә шул ук эшенә чакыралар. Анда эшләүче кабат читкә кит­кән.
– Сыерлар да таныдылар бугай үземне, – дип көлә.
Ә икенче яктан карасак, ялгыз ана белән үскән 8 балалы гаи­ләгә зур ярдәм була бу. Шулай итеп кабат 29 августка кадәр сыер сава ул. 10 сыйныфны тәмамлагач тагын шул ук төр­кем­гә эшкә чакыргач, үзе дә га­җәп­кә кала...
Әле 9 сыйныфта укыганда ук булачак хәләл җефете белән танышалар. 
Совет заманында тәртип шундый иде – башка авыллардан килгән укучылар махсус төзелгән интернатта тордылар,
атнага ике тапкыр гына өйләренә кайттылар. 
Ул да 5 сыйныфтан бирле Күңгәрдә интернетта торып укый. 
– 9 сыйныфта укыганда бергә тор­ган кызлар белән авыл клубына концертка барган идек, ар­миядән кайткан чибәр, телгә оста Газиз исемле егет белән таныштым. Шул егет белән ике ел йөрдек тә, өйләнештек. Мәктәпне тәмамлагач та аны калдырып китәсем килмәде шул,  – дип көлә.
Газиз да ишле, 8 балалы гаиләдә, шулай ук 5нче бала туып-үсә. Кызык бит – башкача әйтсәк, икесе дә сигезлеләрнең бишенчеләре икән бит алар.
Мәктәпне тәмамлагач, Казан­га китәргә дә уйлый ул. Ахыр чик­тә, авыл тормышын сайлый. Ан­нан өлкәнрәк абыйсы да, энесе дә бар, югыйсә. Күңгәрдә төп ни­гездә бераз яшәгәч, “Искра” Түбән Шашыда Яшьләр урамы төзи башлый һәм Вәлиевләргә тәкъдим итә. Шулай итеп 1981 елдан биредә яши башлыйлар.
Армия хезмәтен 1973-1975 елларны Германия Демократик Республикасында уза. Солдат хезмәтен үтәп кайткач, терлекчелеккә эшкә килүе очрак­лы түгел икән. Җәмәгате сүз­ләре белән әйтсәк, кечкенә чактан ук ялгызы 8 бала тәр­бия­ләгән әнисенә ияреп лапас­ка йөри – мал-туар карап үсә. “Ул – терлекләрне, алары аны яра­талар”, – ди Сәвия. Дөрес, Га­­зиз башта кулдаш шофер булып эшли. Терлекчелекккә эшче куллар бик кирәк чор була ул. Тәкъ­дим итүгә шунда күчә дә. Ан­нан соң, җәмәгать янында бу­лырмын, булышырмын дип тә уйлый. Үзе үсмер бозаулар тәр­бияли. Җәен көтү дә көтә. Ә инде “Искра”ның данлык­лы терлекчелек комплексы тө­зел­гәч, җәмәгате дә, ул да 11 ел дә­вамында шунда эшлиләр. Балалар­га һәрдаим күз-колак булыр өчен төрле сменада булырга ты­рышалар.
Искитәрлек шөгыле дә бар Га­зизнең. “Тирә-якта ул чыгарма­ган мунча мичләре сирәктер”, – диделәр аның турында. Күп ва­кытта бер көндә чыгара ул мич­не. 
“7 сыйныфта укыганда үзе­безнең мичне карап сүттем һәм яңаны чыгардым. 3-4 көн азап­ландым. 
Әле бүгенге көндә дә чакыручылар бар. Хәзер бик ба­рырга теләмим инде”, – ди үзе. Аның тагын бер сокланырлык шөгыле – бик уңган, булган балта остасы да икән ул. Авылдагы күп ир-атны «балта тотарга» ул өйрәткән.
Газиз һәм Сәвия ноябрь аенда кавышалар. Туй уздырабыз ди­гәндә генә бөтен тирә-якны акка күм­гән, билдән булган кар эри дә бе­тә һәм итек белән дә йөреп бул­маслык халәткә китерә. Нә­тиҗәдә, туйны декабрьдә уз­ды­ра­лар.
Өйләнешеп 4 көн узуга ук, Сә­вияне Күңгәр фермасына эшкә чакыралар. “Әнекием Мәдинә башта җибәрмәде. Әмма тагын бер айдан чакырып килделәр, шуннан ризалаштым инде”, – ди үзе. Бу юлы 25 башлык әле бозауламаган да төркемдә таналар тәрбияли. Әлбәттә, җиңел булмый. Шөкер, җәмәгате Газиз ярдәм итә. Машинада эшләгән җирдән ул да терлекчелеккә – бозаулар тәрбияләүгә күчә. Үзенең эшен тәмамлауга җәмәгатенә булышырга ашыга. “Кулдашларым Газизә апай белән Мөнирә апай Кәримовалар да бик ярдәм иттеләр. Алар белән тау кебек өелгән күчтән сенаж чыгаруларны, аны әрҗә белән, бау белән күтәреп салам, 40 литрлы бидон белән сөт ташуларны онытырлык түгел”, – ди. 
– Терлекчелек – бик авыр хез­мәт инде ул. Иртән торып эшкә чабасы, өстәвенә, балалар тәрбияләргә, аларны мәктәпкә озатырга кирәк, өйдә дә эш күп.
Пенсиягә чыккач та 2 ел икесе бергә бозаулату торагында эшлиләр. Газиз иң авыры шунда эшләү чоры булды дип саный. Ә менә Сәвия сыер саву катлаулырак дигән фикердә. 
2017 елдан эштән туктыйлар. Әмма әле дә хуҗалыкларында 7 баш мөгезле эре терлек тәр­бия­лиләр. Бу уңайдан күңелне тыр­наган сорауны бирмичә кала алмадым: “Туймадыгызмы соң?” – дидем. “Юк, вакытны уздыру өчен бик кулай ул мал-туар асрау”, – дип елмайды Газиз. Ә Сәвия исә: “Бу сорауга җа­вапны ул бирү дөресрәк булыр. Җәмәгатем мине мал-туар янына бик сирәк чыгара”, – дип куйды. Тагын бер хикмәт диимме, Газиз көн саен йокыдан 4нче яртыда торып, лапаста радиоалгычны эшләтеп җибәреп карый мал-туарны... Аңа шулай рәхәт, шулай ияләнелгән. Бер уңайдан дөнья яңалыклары белән дә таныша. Бу гына да түгел, 6 ел дәвамында Түбән Шашы зираты өчен җаваплы булып, дини вазифа да үти ул.
Кыскасы, Сәвия Кышлау фер­ма­сында эшләгән чорларны исәпләмичә дә 39 ел дәвамында сыер сава. Газизнең сыер саву чоры 11 елга тула, ә барысы терлекчелектә 39 ел эшли. Гомуми эш стажы 45 елдан артык. Шөкер, хезмәтенә күрә хөрмәтне дә күрәләр. Медальләре, грамоталары күп, заманында суыткыч, хәтта чит илгә юллама белән дә бүләклиләр аларны. Өстәвенә, икесе дә «Атказанган колхозчы» исемен йөртәләр. “Тырышып, булсын дип эшләдек”, – диләр үзләре дә.
– Аллаһка шөкер. Без – бергә, 3 балабыз, 6 онык һәм 1 оныкчыгыбыз исән-сау. Күңелне борчыганы да бар: оныгыбыз Рәмис махсус хәрби операция зонасыннан яраланып кайтты, госпитальдә ята. Бар теләгебез – дөньялар имин булсын, яшь буын хезмәт сөеп үссен иде, – диләр.