Балаларга смартфон йогынтысы

Өч яшьлек балаларның психик үсешенә смартфоннарның йогынтысы

Заманча тормышны мобиль җайланмалардан башка күз алдына да китереп булмый - смартфоннар безнең көндәлек тормышыбызның аерылгысыз өлешенә әверелде. Әмма гаджетларны кече яшьтәге балаларга кирәгеннән артык куллану белгечләрнең, бигрәк тә кечкенә балаларның әти-әниләренең, тынычсызлыгын тудыра. Смартфон өч яшьлек бала психикасына ничек йогынты ясый?

Өч яшьлек баланың баш мие үсеше үзенчәлекләре. 
Өч яшьлек баланың мие актив үсә, игътибары, хәтере, сөйләме, әйләнә-тирәне һәм вакытны кабул итү кебек мөһим когнитив сәләтләр формалаша. Шуны аңларга кирәк, бу чор шәхесне алга таба формалаштыру һәм эмоциональ сәламәтлек өчен мөһим. Мәктәпкәчә яшьтәге балалар күбесенчә уен һәм әйләнә-тирә дөнья белән хезмәттәшлек аша белем ала. Смартфон исә стимуллар һәм активлыкның чикләнгән җыелмасын тәкъдим итә, еш кына тере аралашуны һәм хәрәкәт активлыгын, бу яшьтәге балаларга шулкадәр кирәкле хәрәкәтләнүне чикли. 

Смартфон йогынтысының уңай яклары
Күп кенә ата-аналар смартфон йогынтысын тискәре дип санарга тырыша, ул шулай ук кайбер уңай аспектларга ия:
вак моториканың үсеше. Сенсор экраннарында уеннар һәм кушымталар кулларның вак моторикасы үсешенә ярдәм итә, чөнки бармаклары белән төгәл идарә итүне таләп итә.
уку белән кызыксынуны арттыру. Кайбер белем бирү уеннары балага төсләр, формалар, хәрефләр һәм саннар кебек база белемнәрен һәм күнекмәләрен үстерергә ярдәм итә.
Әмма шуны истә тотарга кирәк, хәтта уңай йогынты да әти-әниләр контролендә булырга һәм уртача кулланылырга тиеш.
Гаджетлар белән явызларча файдалануның тискәре нәтиҗәләре
Смартфон белән даими мавыгу балалар психик сәламәтлеге өчен тискәре нәтиҗәләргә китерә:
1. Игътибарны бозу һәм концентрация. 
Ачык экраннарга бәйлелек һәм сурәтләрнең тиз алышынуы тулы кыйммәтле интеллектуаль үсеш өчен кирәкле катлаулы дәресләрдә концентрацияләнү сәләтен киметә.
2. Социаль хезмәттәшлекне акрынайту.
Телефоннан файдалану бала һәм әйләнә-тирә кешеләр арасында тере аралашу санын киметә, бу социаль күнекмәләрне үстерүгә тискәре йогынты ясый.
3. Йокы белән проблемалар. 
Төш алдыннан экранның яктысы мелатонин, йокы гормоны эшләп чыгаруны боза, бу йокы авырлыкларына һәм төнлә ял итү сыйфатын киметүгә китерә.
4. Эмоциональ тотрыксызлык. Экран яктылыгы, тиз алмашынучан мәгълүмат эмоциональ фон өчен җаваплы гормоннарга тиз бүленеп чыгуга китерә. Үз чиратында бала тынычлыгын югалта, киреләнә, ориентлаша алмый. 

Ата-аналарга тәкъдимнәр

Смартфоннарның балалар психикасына тискәре нәтиҗәләрен киметү өчен, түбәндәге тәкъдимнәргә иярергә тәкъдим ителә:
Тәүлегенә бер сәгатькә кадәр телефон һәм планшет белән файдалану вакытын чикләргә.
Сыйфатлы, белем үстерү программаларын сайлап алырга һәм бала файдалана торган контентны контрольдә тотарга.
Телефонны бала белән берлектә, экранда булганнарга комментарий биреп һәм карауны уртак эшчәнлеккә әверелдереп кулланырга.
Төгәл көн режимын үтәргә, җайланмаларга төшке ашка кимендә ике сәгать кала керүне төшереп калдырырга.
Саф һавада даими йөреп кайту һәм спорт белән актив шөгыльләнү.
Шулай итеп, смартфоннарны куллануга акыллы мөнәсәбәт кечкенә баланың гармонияле үсешен тәэмин итәргә ярдәм итә, мөмкин булган куркынычларны киметеп һәм балалар психикасының сәламәтлеген саклап кала.

Алсу Шиһапова, Әтнә районы Олы Әтнә балалар бакчасының кече яшьтәге төркем тәрбиячесе