Биш фәрештә, бер җен...

Беркөнне төнлә, кирәк­мә­гән чакта, уянып киттем. Йокы килми, туйган. Фә­реш­тәләр төнге намазга уята. Ә торасы килми, фәреш­тәләребез булган кебек, җенебез дә бар. Кеше саен биш фәрештә, бер җен билгеләнгән. Кулны сузып, бутана-бутана, телефонны эзлим. Фәрештәләрем аны йокы бүлмәсенә кертмәскә ку­ша, җенем җиңә: "Сугыш башланса, йә Жириновский космоска очса, белми кала­сың", - ди. Таптым, ерак тү­гел, баскаладым. Шамил Аляут­дин килеп чыкты. Аның китап­лары бик күп, Казанга китереп торалар, эзләп алып укыйм. Ишет­кәннәремнән - Мәскәүгә бар­сам, Шамилнең мәчете­нә кереп чыгам. Соңгы арада гел туры килми. Элег­рәк Казанга үзе дә (Яшьләр үзәгенә) вәгазьләргә ешрак кил­гәли иде, ишетелми. Шулай да мин аның хезмәт­лә­реннән хәбәрдар. Ул иң акыллы, иң белемле, "иң-иң"нәр­нең "иң"е.

Аның кадәр күп эшләгән, язган, сөйләгән, бик күп төрле роликлар (күрә­сезме, әбиегез нинди сүзләр белә!) төшергән башка галимне белмим. 20-30 минутта гади, бик рәхәт итеп, җаныңа ярып сала. Их, татарча сөй­ләсен иде ул, дип уфтанам. Бөтен дөнья урысча сөйләгән­дә, ул гына ничек татарча сөйләсен. Аннары, үзе, исеме, йөзе - үз татарыбыз, дип сөе­нәм. Шундый ролик­ла­рын, вәгазьләрен, тапшырулары барлыгы 2-3 миллион кеше караган. Путин да, поплар да, Жириновский да татарча белми. Ә тапшыруларны барысы да карый. Арада шундыйлар бар: Шамил те­геләрне күтә­реп алып, сыртка сала. Матурлап кына Алла­һының сүзләре белән сыйпап, Пәйгамбә­р­е­без­нең хәдис­лә­ре белән шомартып та куя. Тегеләрнең шундый авырлары була, бил­гә бәрә. Вакыт-вакыт тора, нинди тору, сел­кенә алмый­сың. Шамилнең умыртка бү­сере иде. Хәер минем дә бил авырта (урман кискән дияр­сең, хәер, урман кисмәдем бугай инде). Операция ясатырга дигәннәр иде. Шамил белән ешрак аралашкач, котылдым мин бу чирдән. Элек тә дә­васын белә идем, бөгелү-сыгылуларны 9-10ны ясыйм да булды дип уйлыйм. Ә ул әйтә, 100әрне, 150 шәрне ясагыз, ди. Бусы безнең хәл­дән килми инде. Бөтен ке­ше­нең аяклары авырта. Аяк ул бил авыртканга авырта, беркайчан да операция ясатырга ярамый. Намазның файдасы күп, аерым сөйләшербез.

Телефонны баскалаган идем, әллә ниләр килеп чыкты. Шамилнең әллә ничә каналы бар. Берсенә тукталам. Шамил әйтә: "Ашау тәртибенең биш кагыйдәсе бар", - ди. Бу очракта ул гел хәдисләргә таянып сөйли. Аларны дөрес итеп гарәпчә әйтә.

Беренчесе: "Мөселман - бер кешелек, мөселман булмаган кеше җиде кешелек ашый", - ди. Аллаһ сакласын дигән булам да бит, ә барыбер ашыйбыз бирән урынына. Соңгы елларда мөселманнар да ашау әдәбен онытып бара. Коръән мәҗлесләре дигән булабыз. Беренче өлеше бик матур: Коръән уку, вәгазьләр сөйләү, хәл белешү, мөнәҗә­т­ләр әйтү. Ә икенче ашау өле­шендә нәрсә генә ашамыйбыз. Берсеннән-берсе тәм­ле. Хуҗалар тырышып та караганнар, бер-берсеннән ким булмасын дип, арттырып та җибәргәннәр, өстәл­ләре сыгылып тора. Теге җенебез котыртып тора, нә­фесне тыеп булмый, әле алай гына булса, җиде кешелек ашыйбыз. Әле яңа гадәт керттеләр. 2-3 көн ашарлык төрле-төрле бәлеш күтәртеп кайтаралар. Үзебез, бер кешелек кенә ашарга өйрәнергә кирәк, дип сөй­ләнгән, язган булабыз.

Икенчесе: ашаганда ашказанны өч өлешкә бүлегез: берсе - ризыкка, берсе - сыекчага, берсе - һавага, ди торган булган Пәйгамбәре­без, кулын чүмеч савыт кебек ашказан­ның формасын ясап күрсәт­кән. Ә кешенең учына 300-400 граммнан күбрәк сыймый. Ә без бер утыруда, бигрәк тә мәҗлес­ләрдә, әгәр күпме ашаганыбызны кү­рер­гә те­ләсәк, яныбызга бер буш савыт куеп, күпме ашаганыбызны савытка салып барырга кирәк. Ри­зыкның тау кебек өелгәнен күреп, башлар әйләнеп китәрлек. Аннары авырыйбыз, си­ме­рә­без, зарланабыз, елыйбыз, пен­сия акчасы дарулар алырга китә.

Дөньяда аз ашаган кеше­ләр дә бар. Әни дә, бер энем дә шундый, ник анда әлвә-хәлвә өелеп тормый! Инде картая башлагач, өстәл башында утырган әни, бер аягын ашказанына терәп, тезен авызы янына ук куя иде. Менә әни вафат, 45 яшендә тапкан улы өстәл башында нәкъ әни төсле, бер тезен кочаклап утыра. Алар икесе дә - җиңел гәүдәле, җитез, тик аз ашый торган кешеләр. Йә Раббым, алар бит дөнья галимнәре, зур китаплар укыган кешеләр түгел. Пәйгам­бә­ребез дә ашказанын кысып, аз ашаган, бер өлешен һава өчен калдырган. Шулай утырырга яраткан. Минем газиз­ләрем аны каян белгән соң?! Аларны шулай утырырга, ашказанында һава калдырырга кем өй­рәткән?

Өченчесе: "Беркайчан да ризык турында начар сүз әйтмәгез, тиргәмәгез. Ачуланмагыз", - ди Пәйгамбә­ре­без. Ә без ниләр генә әйт­мибез: тәмсез, ямьсез. әче, төче, тегенди-мондый. Авызны тутырып, мин ипи яратмыйм, дибез бит әле. Ә ул ипи безне яратамы соң? Аңа күпме көч кергәнен белә­безме? Аллаһ Тәгалә беренче эш итеп Адәм галәйһис­сә­ламгә игенчелек һөнәрен өй­рәткән. Ризык табынга кил­гәнче: "Тагын нәрсә әйтерләр инде?" - дип калтырап торыр ди. Бөтен кеше дә бөтен ризыкны ашамый. Пәй­гамбә­ребезнең дә андый ризыклары булгандыр. Ул бит ашыймы-юкмы, яратамы-ярат­мыймы - әйтеп тормаган, этеп куйган, ашамаган гына.

Дүртенчесе: "Ризыкларыбызда бәрәкәт бар. Аллаһы­ның рәхмәте, бәрәкәте, көч-куәте шуңа салынган". Шуңа күрә дә ашаганда кисәк калдырмаска кирәк. Аллаһның бәрәкәте бер кабырлык ипи кисәгендә дә, ике кашык боткада да була.

Еш кына ашаган ризыкларыбызда бәрәкәт булмаганга ашыйбыз-ашыйбыз - туя алмыйбыз. Рухыбызга иман нык­лыгы, тәнебезгә көч-куәт, хә­рәкәтләнергә энергия ки­рәк. Ә ул Аллаһының ризыгындагы бәрәкәттә генә.

Бишенчесе: "Тешләрне чис­та тоту". Мөселманнар биш мәртәбә тәһарәт ала икән, биш мәртәбә бик яхшы итеп тешләрне чистартырга тиешбез. Авыз куышлыгы ул - кешенең микроблар мыжлап, үрчеп ята, тешләрне черетә торган урын. Гел, кат-кат чис­тартырга кирәк, ди. Сивак, мисвактан файдаланырга өй­рәнә алсак иде дә бит. Га­рәбстан якларында үсә торган серле таякчык ул. Мөсел­ман­нар аны кесә­ләрендә йөртә, җае чыкканда, кеше күрмә­гәндә генә алып, астан өскә, өстән аска гел тешләрен ышкып торалар. Шуңа да алардан хуш ис килә, тешләре энҗе-мәрҗән кебек балкып тора. Чөнки бу - Аллаһ яраткан серле таякчык, үзе - теш щеткасы, үзе - теш пас­тасы, үзе үк - мик­робларны үтерә торган эликсир.

Без үскәндә, андый таякчыкларны бабай яз көне ясый иде. Керәннең бармактан нечкәрәк тамырларын бармак буе ясап, кисеп ала да юа, кип­терә. Ә аннары ел буе шуның белән тешләрен ышкып йөри, 94 яшенә кадәр үз аягында булды, җиңел гәү­дәле, йө­гереп йөрде, урманнан кайтып кермәде, анда барганда сызыклы намаз таягын кулыннан калдырмады.

Ә Шамилгә нәрсә инде, бик тә фәнни, дини иттереп ашау кагыйдәләрен хәдисләр белән дәлилләп бер, ике... дип санап чыкты. Мин исә сез аңларлык итеп, үткәннәрне, белгәннәрне күз алдына ки­терә-китерә, сезгә тасвирлап яздым.

Һәр эшнең башы, ахыры була. Ахыры инде - бу очракта, ашаткан, эчерткән, мөсел­ман­нардан кылган өчен Ал­лаһы Тәгаләгә рәхмәт әй­теп дога кы­лу, кулларны юып, авызны чайкау.

Фәния Хуҗахмәт

("Ватаным Татарстан", /№ 39, 21.03.2018/)

Тулысы белән: http://www.vatantat.ru/index.php?pg=555