«Кунак булып кына яшибез»

Иске Мәңгәр авылында яшәүче Нуретдин абый белән Хәлимә апа бүгенге тормышларына шөкерана кылып икесе бер авыздан әнә шулай диләр.

Гомер дигәнең кай арада узып та киткән диген. Кайчандыр данлыклы "Чулпан" колхозының бө­тен техник-механик базасын кулында тоткан хөрмәтле кеше - баш ин­женер Нуретдин Шиһабетдиновка да 90 яшь тулды. Иске Мәңгәр авы­лында туып үскән, шунда 6 сыйныф белем алган ул. Шуңа да карамастан, тырышлыгы, мак­сатчан булуы, яңалык­ка ом­тылуы белән бүтәннәр­дән аеры­лып тора. Нуретдин абыйның әтисе Җамалетдин да әле колхозлар оешкан гына заманда - колхоз рәисе, соң­рак сельпо рәисе булып эшли, Бөек Ва­тан сугышының беренче көннәреннән армиягә алына. Суслонгер лагерена әтисе янына әни­се белән бергәләп баруын әле дә искә ала Нуретдин абый. Сугышта сапер була, шул ук елны Мәскәү өчен барган сугышларда һәлак була. Гаиләдә бердәнбер бала булган Нуретдин 1944 елда Магнитогорский шә­­һәренә ФЗОгә укырга китә. Анда берничә ай укып кайтканнан соң МТСта слесарь, аннан чүкеч сугучы, тимер сугучы булып эшли. Соңрак радиатор чистартучы була. Укуын дәвам итеп тракторчы һөнәрен үзләштерә. Җөлби, Кушлавыч, Төрекләр авылларында, Мәңгәрдә трак­­­торчы булып эшли. 1951 елның ноябрь аенда авыл­­дашы Хәлимә белән гаи­лә корып җибәрәләр. Хә­лимә апа Әтнәдә ар­тель­дә эшли. "Кышларын шунда эшләсәк, җәй­лә­рен колхоз эшенә җи­бә­рәләр иде", - дип искә ала ул. 1952 елда беренче сөе­нечләре - Халидәләре туа. Ә Нуретдинне чирәм җир­ләрне эшкәртергә Ка­захстанга җибәрәләр. Утыз меңчеләр илне шаулаткан вакытлар була бу. Ике ел шунда булып кайта Нуретдин абый. Кайтуга МТСка тракторчы бу­лып урнаша. Эшчән егетне күреп алып брига­дир итеп куялар. Трактор­чылар бригадиры булып та, туган авылында төп бригадир булып та эшли ул. Гаиләләре дә ишәя. Бер-бер артлы Рузалия­, Мөдәрис, соңрак Илсөя­ләре туа. Матур гына яшәп яткан җирдән 1967 елда өйләре янып бетеп, бернәрсәсез урамда калалар. Өр-яңадан йорт-җир торгызырга туры килә. 1971 елдан 1987 елда лаеклы ялга чыкканчы колхозның баш ин­женеры булып хезмәт куя Нуретдин абый. Аның эшен улы Мөдәрис дәвам итә. Авыл хуҗалы­гы техникумын тәмамлаганнан соң әтисе урынына килә. Алты ел биредә эшли, читтән торып Казан дәүләт авыл хуҗалыгы институтын тәмамлый. "Сельхозтехника"га җитәкче итеп куйганнан гомер буе шул оешмада хезмәт куя. Башка балалары да тормышта үз урыннарын тапкан Нуретдин белән Хәлимәнең. Халидәләре пешекче белемен ала, гомерен шушы һөнәргә багышлый. Рузалияләре кооператив техникумны тәмамлап, Арча районының Кырлай, Ашытбаш, Наласа авылларында сель­по рәисе булып эшли, бүгенге көндә Казан шәһәрендә яши. Ил­сөяләре тәрбияче бел­гечлеген ала, Түбән Кама шәһәрендә балалар бакчасында эшли. 65 елдан артык иңне-иңгә куеп, тормышның бар си­кәлтәләрен тигез парлар булып җиңеп килгән хөрмәткә лаек Нуретдин абый белән Хәлимә апаның бүгенге көн­дә тугыз оныгы, унөч онык­чыгы бар. Барысы бергә - кияү, киленнәр белән җыелганда 41ләп кеше була алар. Сабантуйларда өйләре гөрләп тора. Лаеклы ялда булган кызлары Халидә һәм кияүләре алар белән бергә, кадер-хөрмәттә яшәтә үзләрен. Уллары Мөдәрис өендә дә еш кунак алар. Балаларының һәркайсы тәрбияле, булган, уңган. Монысы күбрәк Хәлимә апаның тырышлыгы нә­тиҗәседер. "Әтинең бармак белән кагылганын хәтерләмим, - дип искә ала Мөдәрис абый да. Әмма әнинең: "Әтиеңә әйтәм", - дигән сүзеннән бик курка идек". Эшеннән бушый алмыйча, өйдә төннәрен генә булган әти кешегә хөрмәт әнә шулай кечкенәдән формалашкан.
"Тормышта бер үкенечем калды - әти каберен барып күрәсем килгән иде. Кызганыч, бу хыя­лымны тормышка ашыра алмадым", - ди - Нуретдин абый. Әмма догаларында әтисен искә алмый калган көне юк. Хәлимә апа белән икесе дә намазда алар. Акыллары камил, сүзләре төгәл, төп­ле бу икәү гаиләләрендә һаман да зур терәк әле. Киләчәктә дә сәламәт булып, кадер-хөрмәт күреп, кирәк булып гомер кичерергә язсын.