Политолог Руслан Айсин: «Татарлар " төшенчәсе сыйфат, элита билгесе иде»

«Татарлар» сүзе сыйфат билгесе булып тора.

      Бу хакта «Яңа Гасыр» телеканалында «Татарлар» тапшыруында политолог Руслан Айсин белдерде. "Кавказ төркиләре дә үзләрен татар дип атадылар, бу безне берләштерде.  Ул вакытта үз-үзеңне билгеләү татарлар ягына иде. Аларның мәдәни һәм цивилизацион йогынтысы шулкадәр көчле булды ки, башка халыклар да үзләрен татарлар дип атадылар», — дип сөйләде Айсин.

Тарихчы, этнолог Дамир Исхаков билгеләп үткәнчә, кытайлар монголларны татарлар дип атаган.

«Мондый күренеш татарлар уйнаган роль аркасында барлыкка килде. Мәсәлән, казакларны һәм үзбәкләрне татар дип атамыйлар бит. Кыпчаклар күбрәк кергән, аларны татарлар дип тә йөрткәннәр. Казакъларның Чагатай улысы авылыннан килгән төркеме бар, шуңа күрә казахларны татарлар дип атамыйлар. Кыпчак компоненты бездә әлегә кадәр бәяләнмәгән. Ул һәрвакыт читтә калды", - дип саный ул.

Дамир Исхаков сүзләренә караганда, Монголиядә тарих буенча хезмәтләр буенча  татарларның монгол кабиләләре дип атаучы авторлар очрашкан. "Монгол татарлары" дигән төшенчә артында нәрсә торуы турында бик азлар гына уйлана. Башта татар кабиләләре Урта Азия кавемнәре белән бәйле булган.   Ул вакытта оешкан Кимәк каганаты элитасы татарлардан  тора. Алар  кыпчаклар аша кергән", - ди тарихчы. Аның сүзләренә караганда, Монгол татарлары турында сөйләгәндә, Алтын Урда формалаштырганда Монгол элитасының аз санлы булуын, ә төп халык кипчак татарларыннан торуын аңларга кирәк.

«Мин күп уйладым: ни өчен әзербайҗанлыларны Кавказ татарлары" дип атадылар. Җирле халык  арасында кыпчак та бар, димәк, бирегә кыпчак  та кергән», - дип аңлатты Дамир Исхаков. Галим билгеләп үткәнчә, карачай-балкар теленең татар теленә якын булуы аның тарихы башында шулай ук кыпчак теле ятуы белән аңлатыла. «Алтайда яшәүче татарлар да шул ук хәл белән бәйле. Безнең бик катлаулы этногенез», - дип тәмамлады ул.

• Дамир Исхаков «татарлар» исеме башка халыкларда да телгә алына, дип сөйләде. "Әзербайҗан татарлары, Кавказ татарлары, тау татарлары бар. Алтайлыларны, хакасларны да татарлар дип атыйлар", - дип өстәде галим. 

  • Чыганак: https://www.tatar-inform.ru/news/tatar_world/19-02-2020/politolog-ruslan-aysin-ponyatie-tatary-bylo-znakom-kachestva-elity-5723583