Читтә калсак – үкенмәбезме?

Күзәтүне дәвам итәм. Бер мәл күзем кырыйдарак торган ике кыз балага төште. Кулларындагы ал төстәге шакмак­лы әйберне берсеннән берсенә йөртәләр. Ул арада авызларыннан төтен чыкканы күренде. Карап торышка яшь кенә бу ике кыз тәмәкене алыштыручы җайланманы куллана икән бит, ләбаса. Кисәк кенә бик куркыныч булып китте. Яшь  кызлар аларның әни буласылары бар.
Кызганыч, соңгы вакытларда яшьләр кулында  әнә шундый җайланмаларны  еш күрергә туры килә. Игътибар итсәң, билгеле. Бу кечкенә генә шакмаклы җайланмадан куллану зыянлы түгел дип ышандыра аны сатучылар. Тәмәкедән кебек ис килми, кулга, киемгә сеңми. Әмма ничек кенә булмасын, ул – никотин белән бәйле. Ә никотинның организмга зыя­ны турында әйтеп торасы юктыр дип уйлыйм. Иң аянычы – бу җайланманың ни икәнен  һәм аннан ничек файдаланасын кече мәктәп яшендәге балалар да белә.
Еш кына без тормыш мәшәкатьләре белән ба­ла­ларыбызның ни белән кызыксынуын, шөгыльләнүен белеп бетермибез. “Тамагы тук, өсте бөтен, безне борчымый”, – янәсе. Әмма әнә шул борчымау артында ниләр торуы турында уйлап та карамыйбыз.
Интернет, телефон балаларыбызга бөтенләй икенче дөньяга юл ача. Кайчагында алар шул кызыктыргыч дөнья белән шул дәрәҗәдә хыялланалар ки, чынбарлыктан бик нык читкә дә китәргә мөмкиннәр. Куркытасым килми, әмма балаларның гаилә әгъзаларына, әти-әниләренә карата җинаять кылу очрак­лары бик ешайды. Баланың мондый адымга баруының сәбәпләреннән берсе итеп белгечләр нәкъ менә чамадан тыш виртуаль уеннар белән  кызыксынуны атый. Интернет акча эшләү чыганагы буларак та балаларның аңын томалый. Берәр сайтка кереп карагыз әле, кырыенда күпме кызыктыргыч тәкъдимнәр чыгып тора. Видео төшереп, сайтларга куеп, язылучылар һәм “лайк”лар җыеп, акча астында калырга мөмкин, имеш. Анда җыр  җырлаганны яки биегәнне генә куеп утырып булмый, җитмәсә, бөтен кеше җырлый да белми бит әле –ниндидер башка әйбер уйлап табарга кирәк. Башкаларның исе китәрлек булсын – ә бу закон кысаларына сыямы, тирә-яктагылар тормышына янамыймы – ул хакта уйлап тору юк. Балалар төшергән видеоларның төп геройлары һәм шул ук вакытта корбаннарына  йорт хайваннары – этләр, песиләр, ә иң куркынычы – балигъ булмаган танышлары әйләнә. Бер караганда, шаярып кына башлаган мондый эшчәнлекнең бик аяныч тәмамланачагын бала уйлап бетермәсә дә, без белергә тиеш. Һәм, Аллам сакласын, андый очрак килеп чыкса, бала өчен иң беренче чиратта үзебезгә җавап бирергә туры киләчәк. Битараф булмыйк. Бала  өчен, аның киләчәге өчен җаваплылык хакында онытмыйк, бу безнең төп бурыч.